رومن گریشمن (۱۹۸۵-۱۹۷۹)

رومن گریشمن در خارکوف در یک خانوادهٔ مرفه به دنیا آمد، در سال ۱۹۲۰ از روسیه فرار نمود بعد از یک سفر طولانی در سال ۱۹۲۹ در پاریس پناهگزین شد. وی از طرف روز برای امرار معاش کار میکرد و شبانه در درس های سوربون، مکتب عملی تحصیلات عالی و در مکتب لوور به تحصیل میپرداخت. درینجاست که وی دانی عمیق در باستانشناسی و شرقشناسی نزد استادان پرآوازه ای مانند رونې دوسو، ژورژ کونتنو و پادري شيل اندوخت.

د در سال ۱۹۳۰ در حفریات تلو در عراق سهم گرفت و به تعقیب آن در سال ۱۹۳۱ در رأس نماینده‌گی باستانشناسی فرانسه در ایران تقرر یافت. از آن به بعد علاقه اش به این کشور همچنان پابرجا ماند. در خزان ۱۹۳۶ رومن گریشمن و همسرش تانیا به افغانستان آمدند. وی که با ژوزف و ریا هاکن از پاریس حرکت کردند و عراده هاییرا همراهی میکرد که به کمک آن ژ. هاکن میخواست که تفحصاتی در سیستان افغانی انجام دهد. از نوامبر تا اوایل دسمبر ۱۹۳۶ ر. گریشمن حفریات ناد علی را براه انداخت که اولین کاوش یک ساحهٔ قبل التاریخ در افغانستان توسط دافا است. باوجود نتایج امیدوار کننده و خصوصاً در اثر توسعهٔ حفریات بگرام در شمال کابل، کار ها در سیستم ادامه نیافته ر. گریشمن بر پروژه های خویش در ایران تمرکز کرد.

جنگ، شکست، رفتن ژوزف هاکن از کابل به تاریخی ۳ جولای ۱۹۴۰ وضعیت نهایت اسیب پذیر برای دافا به میان آورد و مرکز ملی تحقیقات علمی (CNRS) به تاریخ ۲۸ مارچ ۱۹۴۱ تصمیم گرفت که ریاست حفریات فرانسوی در افغانستان را به ر. گریشمن بسپارد. وی به تاریخ ۱۴ اگست ۱۹۴۱ در شرایطی خیلی متشنج به کابل رسید زیرا سفارت فرانسه در کابل که به رژیم ویشی پیوسته بود آمدین ان دانشمند روسی الاصل را، که یهودی هم بود و برعلاوه از اگست ۱۹۴۰ به فرانسهٔ آزاد هم پیوسته بود، به دیدهٔ خوبی نمی‌نگریست. باوجود آن در خزان ۱۹۴۱ توانست یک دور جدید حفریات را در بگرام براه اندازد. وی همچنان از اپریل تا اگست ۱۹۴۲ حفریات کرد. در جنوری ۱۹۴۳ توسط رژیم ویشي منفک شد ولی بالاثر درخواست کمیتهٔ فرانسوی استقلال ملی در کابل ماند. ر. گریشمن بعد از آن در افغانستان کار نکرد ولی یک مجلد برزگی که در آن از بخشی از حفریاتش در بگرام گزارش میدهد و در چارچوب یاداشت های دافا پخش گردید، به نشر بسپارد. از آن به بعد، ر. گریشمن کارهای تحقیقاتی خویش را به باستانشناسی ایران وقف کرد. در سال ۱۹۶۵ عضویت اکادمی مخطوطات و نوشته های زیبا را (l’Académie des Inscriptions et Belles-lettres) را کسب کرد. نشرات زیادی اعم از مونوگرافی ها و مقالات علمی در یران شناسی که هنوز هم اعتبار علمی خویش را حفظ کرده اند از او به جا مانده.