تحقیقات باستان شناسی در افغانستان

آغاز دافا

در سال 1922، اولین پروژه های دافا، یک دوره صد ساله از تحقیقاتی که به تاریخ افغانستان اختصاص دارد را باز کرد. تشکر از آلفرد فوشه، اولین رییس دافا و مسوولین دیگر که اولین متخصصان میراث های فرهنگی افغانی مانند محمد علی کهزاد را آموزش دادند.

تا سال 1945، باستان شناسی تنها با همکاری های فرانسه سر و کار داشت اما بعد از آن تاریخ، کشورهای دیگر مانند بریتانیا، ایتالیا، جاپان، جرمنی، روسیه و ایالت متحده امریکا با تیم افغانها تحقیقات ساحوی از ساحات ماقبل التاریخ و دوره های بعد از آن را به عهده داشتند.

یک زمینه دشوار

وضعیت سیاسی دشوار افغانستان باعث گردید تا کمتر دیده شدن همکاری های بین المللی در زمینه اکتشاف علمی و حفاظت از میراث فرهنگی افغانستان و همچنین کمبود فزاینده متخصصین محلی را به همراه داشت.

نقشه باستان شناسی افغانستان

نقشه باستان شناسی افغانستان به عنوان راهی برای مدیریت میراث فرهنگی غنی کشور میباشد که از قبل شروع شده بود اما با مشکلات تخنیکی زیادی مواجه بود. نخست، بررسی دیتاهای ساحه که از طریق تصاویر هوایی یا ماهواره ای شناسایی شده اند بسیار دشوار است. ثانیاً، در کشوری که حفاری‌های غیرقانونی در آن گسترده است، دسترسی به نقشه باستان‌شناسی باید به شدت کنترل شود تا از هرگونه سوء استفاده از اطلاعات علمی ذخیره شده در پایگاه داده‌های آن جلوگیری شود.

یک پتانسیل بسیار بالا

با این وجود هم دیدگاه‌های علمی بسیار امیدوارکننده و پتانسیل بسیار بالایی موجود است، حتی با وجود حفاری‌های غیرقانونی گسترده، تا کنون دوران ماقبل تاریخ فقط توسط آثار لویی دوپری یا فیلیپ گوئن (در منطقه تاسقرغان) ثبت و تحقیق شده بود، اما هیچ دلیلی وجود ندارد که باور کنیم افغانستان باید از نظر مکان‌های پیش از تاریخ کمتر از ایران، پاکستان یا آسیای مرکزی غنی باشد. به نظر می رسد که دوره های مس و برنز نیز همین گونه باشد، زیرا مکان های بسیار کمی متعلق به این دوره ها کاوش شده است.

در مقابل، برای دوره هیلینیستیک با حفریات هایی در آی خانم درک ما از تمام ساحه کاملا تجدید شد و میتوان انتظار داشت که در آینده نزدیک ساحات بیشتری از این دوره حفریات شود.

ساحات  بودایی مخصوصا آن‌هایی که در دره بامیان در منطقه کابل واقع شده‌اند، مکان‌هایی هستند که ما اطلاعات زیادی در مورد آن‌ها داریم که داده‌های جدیدی را برای نوشتن تاریخ کشور در قرون اول پس از میلاد بدست میدهد.

باستان شناسی دوره اسلامی نیز یک بستر تحقیقاتی امیدوار کننده است. ساحات غزنوی و غوری لشکرگاه هلمند که کاوش آن در دهه 50 آغاز شد، دوباره توسط همکاران افغان ما بررسی شده است. در هرات، پروژه‌های مربوط به مجموعه مصلی که مربوط به دوره تیموری و پس از تیموریان (قرن پانزدهم تا شانزدهم) است، فرصتی خواهد بود تا زمینه تحقیقات باستان‌شناسان افغان و همچنین خارجی‌ها را به دوره‌هایی که تا پیش از این بوده است، بسط دهد. این ساحات در حال حاضر به اندازه کافی مستند نشده است.

دافا به عنوان یک IFRE

امروز دافا (هیئت باستان شناسی فرانسوی در افغانستان) به عنوان یک IFRE (موسسه تحقیقاتی خارج از کشور ) است. دافا بخش از کار مشترکی است که از 27 انستیتیوت دیگر در 40 کشور مختلف پراکنده شده است و وابسته به وزارت اروپا و امور خارجه فرانسه دارد. دافا تنها ماموریت دایمی اختصاص یافته به باستان شناسی در افغانستان است و از این رو می تواند حمایت های بین المللی را در زمینه تحقیقات باستان شناسی افغانستان داشته باشد.