ژول برتو (۱۸۸۱ -۱۹۶۵)
قبل از افغانستان ژول برتو به نام ژول کویا، که دکتورای زمین شناسی داشت، برای کمپنی جهانی کانال سویز به حیث جیالوجست کار میکرد. شاید ضمن همین وظیفه بود که با باستان شناسی ععلاقه گرفت چنانچه از مقلاتی بر می آید که به مصر باستان وقف کرد. به دعوت الفرد فوشه به تاریخ ۲۵ سپتمبر ۱۹۲۵ به کابل آمد و تا سال ۱۹۲۸ در کابل ماند. بسیار زود خود را از هدایات الفرد فوشه آزاد دانسته به تفحصات باستانشناسی در پایتاوه و بگرام اقدام کرد ولی به نتایجی که برای خودش قناعت بخش باشد دست نیافت. او همچنان سفر طولانی ای در شمال انجام داد که برایش اازه داد از ساحهٔ آی خانم دیدار نماید. در فبروری ۱۹۲۶ تصمیم گرفت که یک ساحهٔ کاوش جدید را در هده، جاییکه ا. گودار و ا. فوشه قبلاً بقایای بودایی خيلی بااهمیت را شناسایی کرده بودند، باز نماید. بسیار زود او بخش هایی از یک صومعهٔ بودایی را با تزیینات آن، که متشکل از مجسمه های سنگی و گلی بود، از خاک برون کرد. این حفریات تا در ماه فبروری ۱۹۲۸ دوباره آغاز شده تا ماه اپءیل همان سال دوام کرد. نتایج در مطابقت با پروتوکولی که از طرف ا. فوشه امضاء شده بود بین افغانستان و فرانسه تقسیم شده و آثاری که مربوط موزیم گیمی میشد به فرانسه منتقل شدند. در ماه جون ۱۹۲۸ ژ. برتو، که از سه سال کار ساحوی بسیار مصروف خسته شده بود به فرانسه برگشت. او در سال ۱۹۳۰ به افغانستان باز آمد، برای تفحصاتی به سیستان رفت که نتیجهٔ آن مأیوس کننده بود. در آخر دسمبر ۱۹۳۱ به پاریس بازگشت. از آن به بعد ژول برتو با افغانستان بی علاقه شد هر چند بخش مهم نتایج حفریات هده را در یاداشت های دافا به نشر رساند. ژ. هاکن در بارهٔ نقش ژ. برتو در دافا به طور واضح و مختصر گفته بود: باستان شناس خوب با خوی و خاصیت مشکل ساز.
