منار جام

منطقه جام در ولایت غور در کنار دریای هریرود قرار دارد؛ رود خانه ای که منبع آن در کوه های مرکزی افغانستان است و به سمت هرات و ایران سرازیر میشود. این منار به دلیل نام همین منطقه (جام) به این نام مسما شده است. منار جام 65 متر ارتفاع دارد.

شاهکار از معماری غوریها

منارجام به لطف کتیبه کوفی که در تزیینات بیرونی آن ادغام شده است، فهمیده میشود که در سال 1192 توسط سلطان غیاث الدین غوری (1153-1204) ساخته شده است. این بنا یکی از زیبا ترین نمونه های سبک معماری است که از آسیای مرکزی تا هندونستان توامندی و خلاقیت معماران این دوره را نشان میدهد.

یک بنای تاریخی که مدت ها نادیده گرفته شده است

منارجام در یک منطقه ای بسیار صعب العبور واقع شده است. عمدتا به دلیل توپوگرافی و همچنین دور بودن از کنترول قدرت مرکزی تا مدت زیاد نا شناخته باقی مانده بود. اولین بار توسط کمسیون انگلیس – روس که مسؤل تعین حدود مرزهای افغانستان تعین شده بودند، شناسایی و ثبت گردید. پس از آن در سال 1957 یک تیم فرانسوی – افغانی به رهبری André Maricq اولین توصیف علمی را از آن رایه نمودند. این بنا که به شکل یک مناره ساخته شده است بیشتر جنبه یاد بود از عظمت سلسله غوریان است تا یک بنای مذهبی.

خواستگاه خاندان غوریان؟

منارجام که عمدتاً از آجر پخته ساخته شده است تنها بخش کم از تزیینات اصلی معماری خود را که از آجر های لعاب دار ساخته شده است، حفظ نموده است. در اطراف آن بقایای متعدد از آثار رهایشی دیده میشود که میتوان از شهر فیروز کوه، پایتخت سلاطین غوری نام گرفت. این سلسله در مرکز افغانستان بنیان گزاری شد و امپراطوری بزرگ را تا ایران، هند و آسیای مرکزی گسترش دادند. سنگ نوشته های که با کتیبه های عبری از قبرهای این منطقه بدست آمده است نشان میدهد که یک جامعه یهودی نیز در آنجا وجود داشته.

یک بنای تاریخی ظریف

منارجام در حال حاضر یک بنای تاریخی شکننده ای در یک کوهستانی است که خطر سیلاب هریرود، باران و بادهای تند منطقه آنرا تهدید میکند و بخش زیاد از تزیینات معماری آنرا از بین برده است. بدون شک این عوامل تخریب در شرایط امروزی گرمایش فزاینده جهانی شدید تر و غیر قابل پیش بینی تر میشود. این بنا در سال 2003 در فهرست میراثهای جهان ثبت شده و تا حد ممکن و دسترسی لازم تحت نظارت دقیق قرار گرفت.