مجموعه ای از معابد بودایی

مکان های متعدد هده در چند کیلومتری شرق و جنوب جلال آباد مرکز ولایت ننگرهار واقع شده است که ثروت و ارزش استراتژیک آن به دلیل کنترل جاده اصلی منتهی به هند از طریق گذرگاه خیبر است.

این مجموعه ای از معابد بودایی در مساحت بین 4 الی 5 کیلومتر مربع مساحت داشته که از سال 1926 تا 1927 توسط دافا به سرپرستی ژول باردوکس و سپس در دهه 70 توسط انستیتوت باستان شناسی افغانستان زیر نظر زمریالی طرزی مورد کاوش قرار گرفته بود.

صدها مجسمه سنگی و سفالی در آنجا کشف شده بود. آنها یکی از مهمترین نمونه های هنر بودایی از قرن اول پس از میلاد هستند. بخش قابل توجهی از آنها در موزه گیمه پاریس و همچنین موزه ملی کابل بودند که در اثر آتش سوزی در ساختمان و رویه تخریب کننده ای افراطگرایان از بین رفته است.

هده نکته مشترک میان فرهنگ های هندو بودایی و هلنیستی

صومعه های هده نقش کلیدی در تعریف قواعد اصلی فلسفی و معنوی بودیسم و ​​همچنین در تکامل هنر گندهارا ایفا کرده است. احتمالاً در زمان شکوفایی معابد است که عناصر یونانی-رومی در این مکتب هنری جا باز کرده است.

در ایکونوگرافی های هده نمایش‌هایی از شخصیت‌های متعلق به جهان هندو-بودایی را مشاهده کرده میتوانیم، مانند "واجراپانی"، محافظ بودا و سپس نماد قدرت، که مدل ایکونوگرافی آن معمولاً یونانی است و اغلب شبیه نمایشی از هراکلس به نظر میرسد. بر اساس توضیحاتی بدست آمده ازین ساحه که در در قرن هفتم میلادی، توسط زائر چنایی "هوانتسنگ"، صورت گرفته است؛ صد معبد میزبان هزاران راهب بوده است.

تحقیقات باستان شناسی در هده

در حال حاضر، همکاران افغان ما هنوز در محوطه های هده مشغول به کار هستند. ای ساحه به دلیل حفاری های غیرقانونی و همچنین فرآیندهای فرسایش در معرض تهدید قرار دارند. کار میدانی در این منطقه به دلیل وضعیت امنیتی دشوار شده است زیرا در سراسر دهه 20 هده مکانی بنیاد گرایان و افراطیون بود. هدف اصلی فعالیت های حفریات دراین مدت زمان تخریب ساحه بوده که بیشتر بین سالهای 2000 – 2001 صورت گرفته است.

بخش قابل توجهی از مجسمه‌ های که در هده پیدا شده و در موزه ملی افغانستان ذخیره یا به نمایش گذاشته شده است.